تاریخچه نقره؛ روایتی از فلز ۶۰۰۰ ساله
نقره به‌عنوان فلزی کمیاب و قیمتی همواره در معرض توجه قرار داشته است. یکی از کاربردهای اساسی نقره استفاده از آن به‌عنوان فلز خام در ساخت زیورآلات است.
فارغ از دلیل علاقه‌تان به زیورآلات نقره، دانستن تاریخچه این فلز گران‌بها و ماجرایی که در شکل‌گیری مدل‌های کلاسیک و نوین جواهرات نقش داشته، می‌تواند شما را برای خریدی بهتر یاری رساند. از طرف دیگر با دانستن چنین اطلاعاتی برای ست‌کردن زیورآلات با لباس، مراسم و حتی تم میهمانی کمتر به مشکل می‌خورید. از این‌رو در این مقاله به سراغ تاریخ استفاده از نقره رفته، سپس به بیان ترندهای مختلف زیورآلات در طول قرون گذشته می‌پردازیم.
تاریخ استفاده از نقره
از زمان کشف نقره در ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد، این فلز همواره در معرض توجه قرار داشت. محبوبیت این فلز قیمتی رفته‌رفته به علت خواص منحصربه‌فرد آن افزایش یافت. امروزه کاربردهای نقره از صنایع کامپیوتری، نانو پوشش ذرات و فیلم‌های عکاسی گسترده شده است. از سوی دیگر خرید عمده نقره از سوی دولت‌ها به‌منظور پشتیبانی از دارایی‌ها و افزایش قدرت اقتصادی انجام می‌پذیرد. با این حال کماکان یکی از مهم‌ترین کاربردهای نقره جنبه زیبایی و استفاده از آن در جواهرات را شامل می‌شود.
اولین معدن نقره در منطقه آناتولی (ترکیه امروزی) کشف گردید. سال‌ها معدن این منطقه به‌عنوان تنها نقطه استخراج و بهره‌برداری از فلز کمیاب نقره به‌حساب می‌آمد. حدود ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح افزایش بهای نقره و ارزش آن بین تمدن‌های مختلف به کشف معادن دیگر منجر شد. حدود ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد، چینی‌ها توانستند راه‌کارهایی برای افزایش خلوص نقره و بهینه نمودن فرایند استخراج آن پیدا کنند.
بعدها یونان به محل اصلی تولید و استخراج نقره در جهان بدل گردید. هرچند پس از چند قرن، اسپانیا گوی سبقت را از یونان ربود و جایگاه نخست را در زمینه تولید فلز نقره در جهان به خود اختصاص داد. این مساله موجب شد تا این کشور بتواند به لحاظ اقتصادی موقعیت خود را تحکیم بخشد.
افزون بر این با فروش و تجارت نقره رونقی بیشتر را از آن اروپا کند.
با کشف آمریکا نقره در جهان اهمیتی بیش‌ازپیش پیدا کرد. مکزیک و پرو با معادن غنی خود توانستند ظرف مدت کوتاهی تا سه‌چهارم کل نقره جهان را تامین کنند. با کشف کاربردهای جدید نقره در صنعت و اهمیت آن در تکنولوژی بهای نقره سیر صعودی گرفت.
هرچند نقره از زمان استخراج تا فراوری بارها تغییر ماهیت می‌دهد؛ اما در طول تاریخ یک‌چیز همواره برای این فلز ثابت بوده است. زنان و مردان صاحب ثروت و قدرت برای نشان دادن مشخصه‌های منحصربه‌فرد خود در تمام ادوار به سراغ این فلز گران‌بها می‌رفته‌اند. امروزه نیز در مجالس و میهمانی‌هایی که با حضور سران کشورها، ثروتمندان و… برگزار می‌گردد، گردنبند نقره با نگین الماس، انگشتر نقره با جواهر یاقوت یا حتی دکمه سرآستین‌هایی از جنس نقره به چشم می‌خورند.
زیورآلات نقره در ابعاد و استایل‌های متفاوت به بازار عرضه می‌گردند. نقره با خلوص بالا و بدون روکش با درخششی خیره‌کننده و جلایی پاک و بی‌آلایش در زیر نور جلوه ویژه‌ای به شما می‌دهد. در نقطه مقابل برخی نقره‌جات از جمله دستبندهای نقره با طرح و رویه مدرن که به‌وسیله فلز رودیم روکش شده‌اند، حسی سرشار از متانت را به محیط منتقل می‌کند.
در حال حاضر بیشتر زیورآلات نقره با خلوص ۹۲٫۵ درصد روانه بازار می‌گردند. چراکه درصد خلوص بالاتر این فلز موجب آسیب‌پذیری و اکسید شدن آن می‌گردد که رنگی تیره و فاقد جلا به آن می‌دهد.
نقره استرلینگ
نقره فلزی چندوجهی است. از یک‌سو دمای ذوب بالا، مقاومت الکتریکی بسیار پایین و نهایتا رنگ و درخشش این فلز آن را از سایر هم‌نوعان خود متمایز می‌نماید. در ریشه زبان‌های هند و اروپایی واژه نقره شکل تغییریافته کلمه نکرتک است.
تا سال ۱۴۰۰ قبل از میلاد تنها ۷ فلز باستانی برای بشر شناخته شده بود. طلا، نقره، مس، آهن، قلع، جیوه و سرب دنیا را برای همیشه دگرگون نمودند. نکته قابل توجه اینکه جیوه حتی نام خود را وامدار نقره است. این فلز در دوران باستان به معنای نقره روان یا نقره مایع شهرت داشت.
برخلاف طلا و مس (بعضا شهاب‌سنگ‌های فلزی) که به‌صورت خام در طبیعت یافت می‌شدند، نقره نیاز به فرایندهای نسبتا پیچیده‌ای برای قابل‌استفاده شدن داشت. احتمالا اولین‌بار نقره در هنگام ذوب مس به دست آمد.
کماکان فراوری نقره با دشواری‌هایی روبه‌رو است. چراکه این فلز گران‌بها معمولا به همراه ترکیبی با سایر فلزات در طبیعت وجود دارد. به‌عنوان مثال در هنگام فراوری هر تن سرب، تنها چند گرم نقره حاصل می‌گردد. اکنون یک سوال جدی مطرح می‌شود. چرا نیاکان ما برای فلزی که تنها کمی سخت‌تر از طلا بود، خود را این‌چنین به‌زحمت می‌انداختند؟
این مساله درجایی جالب‌تر می‌شود که نقره برای ساخت سلاح نیز کاربرد چندانی نداشت. از سوی دیگر میزان وفور آن در طبیعت تقریبا با طلا برابری می‌کرد. با این حال در برخی دوره‌های تاریخی ارزش نقره از طلا و سایر فلزات به‌مراتب بالاتر بود.
برنز یا آلیاژ سرب و قلع بسیار سخت‌تر از نقره بود و از سوی دیگر نسبتا به سهولت قابلیت فراوری و استفاده از آن وجود داشت. یونانی‌ها با استفاده از برنز توانسته بودند، سلاح و سپرهای بسیار مرغوب بسازند و در سکه‌هایشان از این آلیاژ باستانی استفاده نمایند. در نقطه مقابل فنجان، بشقاب و قاشق نقره به‌عنوان سمبلی برای ثروت و مکنت به کار گرفته می‌شد. طلا بسیار نرم و سنگین و کمیاب بود.
برای طبقه اشراف آن دوران نیز استفاده از ظروف چوبی و… گزینه قابل تاملی محسوب نمی‌شد. از این‌رو برای ۶۰۰۰ سال نقره به‌عنوان فلزی جهت استفاده در ظروف و زیورآلات راه خود را به خانه اشراف بازنمود. (حتی در طلا با عیار ۹ میزان نقره بیش از طلا به کار می‌رفت.) از این‌رو می‌توان نقره را استیل عصر باستان دانست.
قابلیت‌های ویژه فلز نقره از جمله سهولت تبدیل کردن شمش آن به ورق یا مفتول در حال حاضر نیز دست صنعت‌گران حوزه جواهرات را برای خلق طرح‌ها و مدل‌های جدید باز می‌گذارد.
افزون بر این نقره بیشترین جلا را در میان فلزات دارد. بدون استفاده از نقره، احتمالاً اشیایی همچون آینه تا سال‌ها قابلیت ساخته‌شدن نداشتند. نقره به‌عنوان فلزی جادویی تاثیری خارق‌العاده در از بین بردن باکتری‌ها دارد. این امر در زمینه زیورآلات نیز تاثیرات مثبتی را به‌جا می‌گذارد.
نقره استرلینگ ۹۲۵ به‌عنوان یکی از معمول‌ترین انواع نقره، معمولا ترکیبی از نقره، نیکل و کروم را شامل می‌شود. بعضا با افزودن فلز ژرمانیوم به این ترکیب، مقاومت نقره در برابر اکسید شدن افزایش می‌یابد. افزایش ناخالصی به نقره نیز خود تاریخ پررمزورازی دارد.
احتمالا مشهورترین ماجرا در رابطه با ناخالصی‌های موجود در مصنوعات فلزی و زیورآلات به داستان حمام ارشمیدس بازمی‌گردد. او به‌منظور کشف میزان ناخالصی‌های به‌کار رفته در ساخت زیورآلات، رابطه ساده‌ای را کشف نمود که امروزه نیز به‌صورت مشابه برای اندازه‌گیری چگالی اجسام به کار می‌رود.
در سال ۱۳۰۰ میلادی، پادشاه ادوارد یکم دستوری را صادر نمود که تمام اشیایی که از نقره ساخته می‌شوند، بایستی استاندارد استرلینگ را رعایت نمایند. به‌موجب این فرمان از فرانسه تا تروا هر وسیله نقره‌ای به‌وسیله افراد خاصی مورد بررسی قرار می‌گرفت و در صورت تایید مهر پادشاه بر آن زده می‌شد. بر اساس استاندارد استرلینگ کلیه این اجسام می‌بایست از ۹۲٫۵ درصد نقره خالص تشکیل می‌گشتند.
در رابطه با ریشه واژه استرلینگ گمانه‌زنی‌های متفاوتی مطرح می‌شود. با این حال احتمالا این کلمه وامدار اصطلاحی است که برای پنی آن دوران به معنای درخشنده به‌کار می‌رفت. هر پنی از ۹۲۵ قسمت نقره در مقیاس ۱۰۰۰ واحد تشکیل‌شده بود.
به لحاظ تاریخی ماجرای جالب‌توجه دیگری نیز در مورد ریشه نام استرلینگ وجود دارد. در سال ۱۰۶۶ میلادی، زمانی که ویلیام در جنگی بزرگ تاج‌وتخت انگلستان را به دست آورد، ستاره دنباله‌دار هالی در آسمان پدیدار شده بود. او این مساله را به‌عنوان سمبلی نیکو در نظر گرفت و نقش ستاره را روی پنی حک نمود. ستاره کوچک در زبان انگلیسی معادل ستاره کوچک است. ازاین‌جهت، مردم این سکه‌ها را با نام استرلینگ خطاب می‌نمودند.
پادشاه ادوارد دوم در سال ۱۳۲۷ میلادی شرکت گلد اسمیت را رسما به‌عنوان مسئول بررسی عیار سنجی و ارائه استاندارد نقره اعلام نمود. پس از گذشت هفت‌صد سال، کماکان این موسسه مسئولیت بررسی نقره جات را بر عهده دارد.
هرچند برخی کشورها عیار استانداردی پایین‌تر از ۹۲۵ استرلینگ برای نقره دارند. در برخی موارد عیار بالاتر ۹۵۸ بریتانیکا به‌عنوان عیار شاخص در نظر گرفته می‌شود. با این‌حال کماکان نقره استرلینگ با عیار ۹۲۵ به‌عنوان مهم‌ترین مرجع استاندارد نقره در جهان شهرت دارد.
ماجرای نقره از ابتدا تا به امروز
۶۰۰۰ سال پیش با کشف معدنی در ترکیه نقره نیز به جمع فلزات باستانی پیوست. درگذر تاریخ این فلز فراز و نشیب‌های بسیاری را پیمود. زمانی به‌عنوان گران‌قیمت‌ترین فلز گران‌بها شناخته می‌شود و در برهه‌ای از زمان افت شدید قیمتی را تجربه نمود.
با این‌حال جنس سخت، وزن سبک و درخشندگی خاص این فلز موجب گردید تا جایگاه خود را به‌عنوان زیورآلات زنانه و مردانه حفظ کند. از سوی دیگر، استفاده‌های دیگری همچون تهیه ظروف، شمعدان و آینه در طول سالیان دراز موجب شد تا این فلز بدل به بخشی از فرهنگ زندگی اشراف شود.
حدود ۱۰۰۰ سال پیش استاندارد نقره استرلینگ توسط پادشاه ادوارد یکم پایه‌گذاری شد. این استاندارد از چنان اهمیتی برخوردار است که تا به امروز به‌عنوان معیار اصلی در اعلام نرخ و خرید نقره به‌صورت عمده نقش بازی می‌کند.
فروشگاه اینترنتی مد و کلاس افتخار دارد، جدیدترین مدل‌های اروپایی زیورآلات نقره همچون دستبند، پابند، انگشتر، نیم ست، سرویس کامل، گردنبند، دکمه سرآستین و حتی گیره کروات نقره را باقیمتی به‌مراتب پایین‌تر در داخل کشور به کمک مهندسی معکوس تولید نمود و به فروش برساند.
